Fysiek domein

We bevorderen dat Zwolle op termijn energieneutraal is

Doel 6.4.1 Energie - Begroting 2023

Het structurele budget voor energietransitie 2023 is in combinatie met de incidentele middelen voor 2023 ingezet voor de uitvoering van het programmaplan. Deze uitvoering wordt programmatisch opgepakt en staat beschreven onder de toelichting “realisatie kredieten".

Dit jaar is weer de Zwolse Energiemonitor (Samenvatting en leeswijzer) opgesteld die de voortgang op onze doelen weergeeft. Deze is tegelijkertijd met de begroting 2024 met de raad gedeeld.

Kernboodschap is dat de daling van de CO2 uitstoot ook in 2023 is doorgezet en op koers zit voor het realiseren van de doelstelling van 25% minder CO2-uitstoot in 2025 dan in 1990. De besparing van energie door woningen en bedrijven verloopt langzaam en ligt niet op koers om de doelstelling te halen. Nog niet zichtbaar is het energieverbruik in 2022, waar we een sterkere daling verwachten als gevolg van de hoge energieprijzen. De vraag is echter of die bestendig zal blijken te zijn. De duurzame opwek door zon en wind ontwikkelt zich gestaag. Van de in 2025 op te wekken 1200 TJ wordt 633 TJ (53%) al grootschalig opgewekt of zit in de pijplijn. Inclusief de opwek via particuliere daken komt Enexis tot 770 TJ duurzame opwek die gerealiseerd wordt (64% van de doelstelling). Uitbreiding van het net is echter een cruciale randvoorwaarde om verdere groei van elektrische opwek mogelijk te maken en daarmee een succesvolle energietransitie. De capaciteit van het net vormt overigens ook een beperking voor het aanleveren van stroom naar bedrijven en woningen en de elektrificatie van mobiliteit.

De Energiemonitor geeft ook in grafieken aan hoe de scores ten aanzien van CO2 reductie, energiebesparing en duurzame opwek zich ontwikkelen. De digitale versie is altijd bereikbaar.

De voortgang binnen de twee pijlers

• Gebouwde omgeving
• Grootschalige energie infrastructuur voor opwek

en de projecten die daar deel van uitmaken staat beschreven onder Toelichting Realisatie Kredieten.

Voor het programma Energietransitie en voor het project Holtenbroek/Aa-landen is dit jaar een risicodossier opgesteld.

Binnen de begroting van de Baten & lasten zijn de lasten € 320.735 lager en de inkomsten € 17.434 hoger dan begroot. Omdat er € 337.691 minder is onttrokken uit de reserve nutvw-fysiek valt er per saldo € 478 vrij als resultaat.

De niet onttrokken reserve-middelen van € 337.691 zijn in 2023 voor een bedrag van € 81.041 aangewend om het tekort op de incidentele capaciteit af te dekken. Hierdoor kon de overschrijding op het project "Energietransitie programmabudget incidenteel" worden afgedekt.
Het restant blijft in de reserve gereserveerd staan voor het afdekken van kosten in 2024 waarvoor de verplichting al is aangegaan in 2023. Er is € 200.000 gereserveerd voor subsidieregeling werklocaties, € 46.650 ondersteuning Platform en € 10.000 voor CoP.

Voor de twee pijlers van het programma Energietransitie is hieronder de inhoudelijke verantwoording over 2023 opgenomen.

Programma energietransitie

Ambitiepakket
De rapportage over de quick scan “Versnelling Energietransitie Zwolle” van het externe bureau AEF is gepresenteerd in het college (september 2023) en gedeeld met de raad (oktober 2023). Naar aanleiding van deze quick scan heeft de raad verzocht om een ambitiepakket te maken waarin op hoofdlijnen wordt aangegeven welke investeringen voor welke activiteiten mogelijk zijn en welke accenten gelegd kunnen worden, middels minimale en maximale scenario’s. In oktober 2023 is hiermee gestart, met dit ambitiepakket zal het college in het voorjaar van 2024 een voorstel doen aan de gemeenteraad van Zwolle om bij de PPN 2025 extra middelen te reserveren voor de energietransitie, voor de periode van 2025 tot 2030. De inhoudelijke uitwerking vindt later in 2024 plaats.  

Netcongestie
Uitbreiding van het net is een cruciale randvoorwaarde om verdere groei van elektrische opwek mogelijk te maken en daarmee een succesvolle energietransitie. De capaciteit van het net vormt overigens ook  flinke beperkingen voor het aanleveren van stroom naar bedrijven en woningen en de elektrificatie van mobiliteit. Onze aanpak schaalt op, gelijklopend met de toenemende urgentie. Dit betekent dat we met de netwerkbeheerder in 2023 vol hebben ingezet op verzwaring van het net en de ontwikkeling van Smart Energy Hubs Hessenpoort. Daarnaast zijn we ook gestart om op de andere bedrijventerreinen de ontwikkeling van Smart Energy Hubs aan te jagen.

De inventarisatie en aanvraag van kansrijke subsidies en de communicatiecampagne gericht op inwoners stadsbreed (in afstemming met de communicatie in wijken en buurten) zijn voortgezet.

Pijler gebouwde omgeving

Het Project Warm Thuis, dat zich richt op kwetsbare huishoudens (opgestart in zomer 2022 en ‘live’ gegaan op 17 oktober 2022) waarin we nauw samenwerken met de collega’s binnen het Sociaal Domein en het domein Bedrijfsvoering is in 2023 geëvalueerd. Vermeldingswaardige cijfers voor 2023 zijn:

• 2000 ontvangers van energietoeslag zijn aangeschreven.
• Aantal inschrijvingen per 31/12: 792 waarvan 114 koopwoningen en 678 huurwoningen. Hiervan zijn er 355 afgerond met kleine maatregelen, zoals radiatorfolie en tochtstrips.
• De witgoed omruil actie heeft geresulteerd in 306 omgeruilde apparaten.

Per januari 2024 is de Subsidieregeling woningisolatie Zwolle 2024 van start: Je huis isoleren | Gemeente Zwolle. Hiermee beogen we tenminste 686 lage label woningen de isolatie (en ventilatie) te verbeteren, en daarmee energiebesparing te realiseren.

Het Platform Duurzaam Zwolle is formeel opgericht. De Vereniging van Zwolse bewoners-initiatieven heeft als doelstelling: “Wij als vereniging, willen bewonersinitiatieven ondersteunen, zodat zij vanuit een volwaardige rol bij kunnen dragen aan de verduurzaming van Zwolle”. Daarnaast hebben we al lopende initiatieven verder ondersteund met kennis en middelen zoals in Dieze en assendorp.

Eind 2023 kon per adres in Berkum, Veldhoek en Brinkhoek een voorkeur worden aangegeven voor een aardgasloos alternatief. Om inwoners voldoende kennis mee te geven om hun voorkeur te kunnen uitspreken, is in 2023 naar deze raadpleging toegewerkt. Uit de raadpleging is duidelijk geworden dat de voorkeur van de meeste woningeigenaren in Berkum uitgaat naar een hybride wijkenergiesysteem.

Warmtestrategie
In 2023 zijn we gestart met het opstellen van het stadsbrede warmteprogramma dat in 2024 aan de raad wordt voorgelegd. Dit vervangt de huidige transitievisie warmte. Het geeft richting aan de beoogde warmteoplossing per wijk, maakt scherp welke wijk wanneer van het aardgas af gaat en biedt handelingsperspectief aan inwoners en bedrijven. In 2023 lag de focus op de doorontwikkeling van de warmteketen in de prioritaire wijken Holtenbroek en Aalanden. Zo is de intensivering en het toewerken naar samenwerkingsafspraken met de kopgroep met woningcorporaties en Aardwarmtebron Zwolle erg belangrijk geweest. Eind 2023 heeft wethouder Spaans zijn handtekening kunnen zetten onder de Samenwerkingsovereenkomst (SOK) Holtenbroek en Aa-landen. Er moeten nog afspraken gemaakt worden over het precieze gebied dat aangesloten kan worden op een warmtenet en de exacte financiering en tarieven. Daar wordt in 2024 volop aan gewerkt. Daarnaast is ingezet om te komen tot het oprichten van een warmtebedrijf waarover we de raad meermaals hebben geïnformeerd.

Gebouwde omgeving – duurzame werklocaties
In 2023 is het energieloket voor bedrijven en instellingen gelanceerd. Nu kunnen zowel bewoners als ondernemers in de gemeente Zwolle bij het energieloket terecht met vragen over het verduurzamen van hun pand of proces.

We werken in Zwolle aan toekomstbestendige bedrijventerreinen. Hiervoor is een masterplan opgesteld. Energie, netcongestie en laadinfrastructuur zijn daar ook een belangrijk onderdeel. Onder de paraplu van de aanpak van de toekomstbestendige bedrijventerreinen wordt ook de organisatiegraad van de bedrijventerreinen versterkt.

In 2023 is voor de Smart Energy Hub (SEH) Hessenpoort de smart layer opgeleverd. Hiermee kunnen bij de eerste 3 bedrijven op Hessenpoort de verschillende energiestromen in beeld worden gebracht. Het sturingsplatform gaat ervoor zorgen dat het opwekken en gebruiken van energie beter op elkaar wordt afgestemd. Daarnaast zijn we gestart met het aanjagen van Smart Energy Hubs op de andere Zwolse bedrijventerreinen.

In 2023 is aan de energie coöperaties van Hessenpoort en Marslanden subsidie verstrekt voor het opstellen van meerjaren verduurzamingsplannen (MJVP) bij de verschillende bedrijven. Onderdeel van dit plan is een energiescan, die inzicht geeft in de energiehuishouding van een bedrijf en welke maatregelen het beste zijn om te verduurzamen. Daarnaast worden bedrijven met een MJVP drie jaar gemonitord en begeleid, zodat er zoveel mogelijk maatregelen op energiebesparing worden opgepakt.

Pijler Grootschalige energie-infrastructuur voor opwek

Haerst
In het coalitieakkoord is afgesproken dat we in Haerst verkennen wat de mogelijkheden zijn voor een extra zoekgebied wind- en zonne-energie, dit wordt verkend met inwoners, buurgemeenten en lokale partners. Op basis van de uitkomsten van de gebiedsverkenning in 2023 wordt bepaald of en hoe een vervolg wordt gegeven aan de ontwikkeling van dit energiegebied en de invulling van de samenwerking met gemeente Zwartewaterland.

Tolhuislanden
Voor Tolhuislanden is vanuit de gebiedsovereenkomst door de gebiedscoöperatie een energiebod voor het gebied gedaan. Voor dit bod is eind 2023 een omgevingsvergunning aangevraagd. Deze zal door de gemeente worden beoordeeld en verwerkt. In 2024 zal de omgevingsvergunning worden afgegeven en zal ook de raad daarin worden meegenomen.

In december is de tweede tranche van de lening aan Tolhuislanden uitbetaald. Hiermee kunnen ze de volgende fase van de totstandkoming van windmolens betalen.

Als onderdeel van onze werkzaamheden in 2023 hebben we de samenwerking in de RES en met de gemeenten gemeenten Staphorst, Dalfsen en Zwartewaterland (ZSDZ) voortgezet.

Programmabudget energie

RREW

Lokale Aanpak Isolatie

PAW Berkum

Energiearmoede BCF

Energiearmoede 100% BTW

Buurtenergieplan + Assendorp

Wijkuitvoeringsplan Dieze

Duurzaam Dieze-Oost

Warmtestrategie Zwolle

Warmtetransitie Holtenbroek/Aalanden

WUPs Holtenbroek/Aa-landen

Grootschalige energietransitie

Congestie energienetwerk

Hieronder wordt een financiële toelichting gegeven op de projecten, de inhoudelijke toelichting is opgenomen onder de toelichting "realisatie kredieten".

De restantbudgetten per 31-12-2023 in de tabel betreffen het incidentele programmabudget voor 2024 en verder. Het beschikbare incidentele budget voor 2024 is/wordt op basis van het jaarplan 2024 toegedeeld naar de diverse activiteiten/projecten, waaronder duurzaam wonen, duurzame utiliteit, warmtetransitie Holtenbroek/AA-landen, transitievisie warmte en grootschalige transitie etc.

Programmabudget Energietransitie incidenteel
Op het programmabudget Energietransitie incidenteel is in 2023 een overschrijding ontstaan. Deze overschrijding is afgedekt uit het voordelig resultaat op het budget B&L en een verschuiving van dekking vanuit rijksgelden CDOKE. Bij de Berap 2024-1 zal het gewijzigde krediet worden geformaliseerd.

Afgesloten projecten

• Het project RREW is na de gereedmelding in de SiSa-verantwoording 2022 afgesloten. We hebben inmiddels ook de lagere vaststelling van de subsidie van het rijk ontvangen en de te veel ontvangen subsisie teruggestort.   
• Het project Duurzaam Dieze Oost is in 2023 samengevoegd met het nieuwe project Wijkuitvoeringsplan Dieze, zodat dit oude project ook kon worden afgesloten.