Bestuur, Dienstverlening en Bedrijfsvoering

We voeren een solide financieel beleid

Doel 10.1.1 Algemene dekkingsmiddelen - Begroting 2023

Ondanks de stijgende prijzen en lonen zijn de financiën op orde. De jaarrekening 2023 sluit met een voordelig resultaat en ook de meerjarenraming, zoals vastgesteld bij de begroting 2024, is structureel sluitend. Echter er zijn wel zorgen over de financiering van onze langjarige opgaven en ambities. Bij de Perspectiefnota 2025-2028 geven we meer inzicht in de langjarige financiële opgave, waaronder de investeringen via de Strategische Investeringsagenda. Hoewel er meer duidelijkheid is gekomen over de nieuwe financieringssystematiek van het gemeentefonds, blijft er onzekerheid of de nieuwe systematiek leidt tot voldoende compensatie voor de gemeentelijke prijs- en volumestijgingen. Daarnaast is er onzekerheid over de mogelijke effecten van het financiële beleid van het nog te vormen nieuwe kabinet.
In 2023 zijn we met voorbereidingen begonnen om via het project van Inzicht naar Focus in 2024 een programmadoorlichting op te starten om te onderzoeken of er budgetruimte in de bestaande begroting is vrij te maken voor de financiering van de langjarige opgaven en ambities.
Het weerstandsvermogen ligt met een ratio van 125% behoorlijk boven de afgesproken norm van 80%.   

Gemeentefondsuitkeringen
Via de beslisnota's over de mei- september- en decembercirculaire hebben wij u over de ontwikkelingen aangaande het gemeentefonds geïnformeerd. De uitkeringen zijn in 2022 met € 10 miljoen toegenomen. Naast de hogere accresramingen, onder andere voor compensatie loon- en prijsontwikkelingen, is € 6 miljoen ontvangen voor uitbetaling van energietoeslagen en € 1,4 miljoen voor Nationaal Actieplan dakloosheid. Hier staat tegenover dat de hoge vergoedingen in 2022 voor energieteoeslagen en coronamaatregelen vanwege het incidentele karakter zijn vervallen.
In 2023 ontvingen we € 280 miljoen via de algemene uitkering, € 83 miljoen via de integratieuitkeringen en € 29 miljoen via de decentralisatieuitkeringen. Hoewel de decentralisatieuitkeringen, evenals de algemene en integratieuitkering, vrij inzetbaar zijn worden de gelden in de regel ingezet voor het doel waarvoor ze zijn ontvangen.

Risico's algemene uitkering gemeentefonds
De nieuwe financieringssystematiek vanaf 2027 geeft meer zekerheid over de te verwachten compensatie voor prijs- en volumeontwikkelingen, echter er blijft onzekerheid of de nieuwe systematiek voldoende compensatie geeft voor de verwachte toename in de zorgkosten vanwege de vergrijzing en ook of de looncompensatie in de toekomst wel toereikend genoeg zal zijn. Daarnaast is door de Landelijke Studiegroep Begrotingsruimte aangegeven dat over enkele jaren sprake zal zijn van een te hoog tekort op de rijksbegroting, waardoor het nodig wordt om besparingen op de rijksbegroting door te voeren. De besluitvorming hierover is aan het nieuw te vormen kabinet.
In de verdeelsystematiek van het gemeentefonds zullen de komende jaren nog kleine onderdelen geactualiseerd worden, mogelijk leidt dat tot herverdeeleffecten. De herverling van de uitkering beschermd wonen is voorlopig uitgesteld tot 1 januari 2025. Deze herverdeling pakt voor de regio Zwolle nadelig uit, de budgettaire effecten zullen de komende jaren in samenhang met de beweging van beschermd wonen naar beschermd thuis worden geïnventariseerd.

Tarievenbeleid
Ten opzichte van de begroting 2023 en de beslisnota belastingverordeningen van 19 december 2022 zijn geen aanpasssingen in de tarieven 2023 doorgevoerd.

Dividend
Vanaf 2023 komt het volledige dividend van de Rova ten gunste van de algemene middelen, conform besluit bij de begroting 2023.

WOZ
De aanslagoplegging en invordering is ook in 2023 volgens plan verlopen. De procentuele realisatie van de aanslagoplegging ligt op het niveau van 2022. Het debiteurensaldo voor Zwolle is iets toegenomen evenals het bedrag aan oninbaar. Deze stijging is beperkt maar is wel een trendbreuk t.o.v. vorige jaren. Bij kwijtschelding zien we een kleine afname van het aantal aanvragen maar een toename van het aantal toewijzingen. Door de verhoging van de vermogensgrens en inkomensgrens AOW-ers is dit laatste goed te verklaren.  
In de klantcontacten en processen worden de servicebeloften meegenomen. GBLT biedt een toenemende flexibiliteit bij betaalwijzen en meer en duidelijkere informatie op haar website.
In 2023 is verder vormgegeven aan sociaal incasseren cq passend invorderen, vriendelijk voor de mensen die moeite hebben met betalen en daadkrachtiger voor degenen die niet willen betalen. In lijn met passend invorderen is er begin september weer een relatiedag gehouden met als thema ‘Samenwerken tegen armoede’. GBLT pakt daarbij haar rol in het actuele thema ‘bestaanszekerheid’.  
Er liepen veel projecten tegelijk maar voor de meeste is de planning gehaald. Aansluiting op De Basisregistratie Kadaster (BRK) 2.0, ervaring opdoen met robotica, de eersten robotjes doen hun werk, tijdig klaar zijn voor Wet modernisering elektronisch bestuurlijk verkeer (Wmebv) en digitoegankelijkheid. Ook over 2023 heeft GBLT de kwalificatie “goed” ontvangen van de waarderingskamer.
Het aantal ontvangen WOZ-bezwaren inclusief de No Cure No Pay bezwaren zijn net als het landelijke beeld sterk toegenomen, toename van 138%. Ondanks de enorme stijging is GBLT erin geslaagd bijna alle bezwaren in 2023 af te ronden.
In het kader van breed inzetbare medewerkers vindt er geen aanbesteding meer plaats voor inhuur van medewerkers maar komen deze medewerkers in dienst bij GBLT. Deze medewerkers kunnen verschillende basistaken voor hun rekening nemen.
De Gemeenschappelijke regeling is aangepast in het kader van de herziening van de Wet gemeenschappelijke regeling (WGR). Bij de aanpassing van de GR is de toetreding van Ommen per 1 januari 2024 ook meegenomen.

Concernstelposten
De resterende bedragen op de stelpsoten zijn onder Financiën toegelicht.

Vennootschapsbelasting
Vanaf 2020 is de gemeente in een betalende positie terecht gekomen. De toekomstige vennootschapsbelastinglast voor het grondbedrijf is sterk afhankelijk van factoren zoals marktontwikkeling en tming van verkopen. In de risicoparagraaf is dit risico benoemd.

Lokale heffingen

Algemene uitkeringen

Reservemutaties

Dividend

Overige baten en lasten

Heffing vennootschapsbelasting

Saldo financieringsfunctie

Onvoorzien

De lasten zijn € 2.249.692 hoger dan geraamd en er is € 7.329.629 meer wordt toegevoegd aan de reserves. Omdat de baten € 2.168.417 hoger zijn en er € 1.815.197  meer wordt onttrokken aan reserves, wordt uiteindelijk een nadeel gerealiseerd van € 5.595.706.

Nadelig saldo financieringsfunctie (nadeel lasten € 3.120.390 lasten, voordeel baten € 322.654)
Het voordeel op de baten van € 322.654 wordt veroorzaakt door:

• Er was sprake van meer uitgezette (tijdelijke) overtollige liquide middelen en een hogere rentevergoeding hierop dan tijdens de Berap werd voorzien. Deze uitzettingen vonden enerzijds plaats middels het verstrekken van kortlopende kasgeldleningen aan andere gemeenten en anderzijds middels het plaatsen van liquide middelen in onze rekening courant in de schatkist bij het Ministerie van Financiën.

Het nadeel op de lasten van € 3.120.390 wordt veroorzaakt door:

• De tegenpartij van onze renteswap heeft in december laten weten gebruik te gaan maken van de opgenomen breekclausule in het contract. Hierdoor is de renteswap per 18 december komen te vervallen. Omdat het actuele rentetarief voor een renteswap voor 30 jaar (restant looptijd) medio december lager was dan de contractrente van 3,425% was er sprake van een voor Zwolle negatieve netto contante waarde van de toekomstige rente. Het gaat om € 2.170.000 dat aan de tegenpartij betaalbaar moest worden gesteld en volledig in het jaar op dit doel als last is genomen.
• Op advies van de Commissie BBV is besloten deze last van € 2.170.000 echter niet in de renteomslag aan de integraal gefinancierde activa mee te nemen. Vanwege een afwijking van > 25% tussen de uiteindelijk aan integraal gefinancierde activa toe te rekenen rente en de werkelijke toegerekende rente aan deze activa hebben we ultimo 2023 het interne renteomslagpercentage aan deze investeringen bijgesteld op 0,18% i.p.v. 0,40% en heeft er een herrekening plaatsgevonden. Hierdoor is er binnen dit doel een nadeel van € 964.566 ontstaan terwijl er op andere doelen gezamenlijk juist een voordeel van € 964.566 is ontstaan.
• Het restant verschil van € 14.176 voordeel op de lasten wordt veroorzaakt door lagere bijkomende kosten, zoals makelaarskosten e.d.

Nadelig saldo heffing vennootschapsbelasting (nadeel lasten € 355.835)
De aangifte vennootschapsbelasting 2023 wordt, in verband met de uitstelregeling, ingediend bij de Belastingdienst na de afronding van de jaarrekening. Hierdoor ontstaan verschuivingen en worden bedragen over eerdere boekjaren in een later jaar definitief afgewikkeld. Wel wordt er op basis van de cijfers een inschatting gemaakt van de vennootschapsbelasting over 2023. Voor 2023 wordt verwacht een te betalen bedrag van €1.675.000. In 2023 is aan voorlopige aanslagen betaald €427.942 en is er een te betalen balanspost opgenomen van €1.247.058. Tegenover een raming van €165.029.
Voor 2022 was bij de jaarrekening een te hoog nog te betalen bedrag opgenomen aan balanspost. Dit bedrag is via voorlopige aanslag in 2023 ook betaald. Het definitieve te betalen bedrag voor 2022 van €1.055.702 valt lager uit dan het bedrag van €2.279.340 wat is vooruitbetaald en daarom is er een balanspost nog terug te ontvangen opgenomen van €1.223.638. Het resterende verschil van €69.502 bestaat voor een deel uit afwerking aangifte 2021 €1.618 als bate en voor een deel uit een afwijking 2022 €71.120 als last ten opzichte van de opgenomen balanspost.

Voordelig saldo Onvoorzien (voordeel lasten € 347.500)
De post onvoorzien van € 500.000 is voor € 152.500 aangesproken voor:

• de bijdrage gemeentebestuur Zwolle aan slachtoffers aardbeving Turkije en Syrië en
• de incidentele bijdrage ten behoeve van de organisatie van het VELON congres 2023.

Het restant is niet ingezet waardoor een voordelig resultaat op de lasten ontstaat van €  347.500 .

Voordelig saldo Lokale heffingen (nadeel lasten € 83.627, voordeel baten € 683.840)
De hogere baten worden voornamelijk veroorzaakt door de extra opbrengsten OZB van € 555.000, van dit bedrag heeft € 529.000 betrekking op 2023 en € 26.000 is het saldo over de jaren voor 2023. Dit voordeel wordt veroorzaakt door meer areaal, lagere leegstand en minder doorwerking bezwaren 2022 naar 2023. Naast de hogere opbrengsten OZB laten precariobelasting, met name de terrassen, en toeristenbelasting een voordeel zien. Het herstel na corona is beter dan verwacht.
Hier staat tegenover dat het bedrag oninbaar dit jaar een behoorlijk nadeel laat zien, dit wordt voornamelijk veroorzaakt door twee wat grotere vorderingen die niet volledig invorderbaar zijn.   

Voordelig saldo dividend (nadeel lasten € 611, voordeel baten € 67.130)
Betreft € 174.000 hoger ontvangen dividend Essent Holding N.V., Wadinko en BNG en € 107.000 lager ontvangen dividend van ROVA.

Voordelig saldo algemene uitkeringen (voordeel baten van € 1.097.454)
Het voordeel op de gemeentefondsuitkeringen wordt grotendeels verklaard door extra inkomsten bij de decembercirculaire van € 1,1 miljoen. De mutaties in het gemeentefonds hebben betrekking op het toekennen van aanvullende compensatie en verrekeningen vanwege verdeeltechnische aard, zoals actuele informatie over de verdeelmaatstaven met na-ijleffect uit eerdere jaren.

De middelen voor 2023 vanuit de decembercirculaire worden als bate ontvangen op doel 10.1.1. Voor een groot deel worden de extra middelen gereserveerd en/of verantwoord op de diverse doelen binnen de jaarrekening. Dit betekent dat deze ontvangen middelen op programma 10 vrijvallen en een voordelig resultaat geven. Hier tegenover staat dat op de diverse doelen hogere kosten of toevoegingen worden gedaan aan de reserves waardoor daar een nadelig resultaat ontstaat.
Op basis van de besluitvorming zijn de middelen voor een bedrag van € 428.000 op de volgende doelen als kosten verantwoord in 2023 of gereserveerd voor uitvoering in 2024.
Verantwoord als kosten in 2023:

• Bed, bad en brood € 77.000 (doel 3.3.1)

Gereserveerd in 2023  voor uitvoering in 2024:

• Maatschappelijke begeleiding statushouders € 102.000 (doel 2.2.1)
• Einde lening inburgeringsplicht € 12.000 (doel 2.2.1)
• Meerkosten Oekraïne sociaal domein € 152.000 (doel 1.1.2)
• Sectorale ontwikkelpaden (arbeidsmarktregio) € 85.000 (doel 2.2.1)

Na verrekening met de diverse doelen geeft de decembercirculaire een voordelig resultaat op de algemene middelen van € 669.000 . Voor nadere informatie over de uitkomsten decembercirculaire gemeentefonds 2023 wordt verwezen naar de beslisnota hierover aan de raad.

Nadelig resultaat door reservemutaties € 5.514.432
De stortingen in de reserves zijn € 7.330.000  hoger:

• In de Berap was al rekening gehouden met een voordelig MPV resultaat van € 12 miljoen. Het werkelijke resultaat MPV bedraagt € 19,3 miljoen. Er is € 7.330.000 meer resultaat toegevoegd aan de reserves, voor de helft aan de algemene concernreserve en de andere helft aan de reserve strategische investeringen. Dit geeft op dit doel een nadelig resultaat en op doel 7.1.5 een voordelig resultaat.

De onttrekkingen uit de reserves zijn € 1.815.000 hoger:

• Vrijval reserve NUTW-sociaal van € 1.000.000. Er is 2,2 mln toegewezen om het geanticipeerde tekort op de energietoeslag te dekken. Echter zijn de hoeveelheid aanvragen lager dan verwacht, vandaar alvast een vrijval van 1 mln in 2023. Inwoners kunnen nog tot 01 juli 2024 een aanvraag voor de energietoeslag indienen.

• Vrijval reserve NUTVW-sociaal van € 93.000. De lasten van het programma Nu Niet Zwanger en Grip op de Zorg konden worden gedekt uit in 2023 binnengekomen SPUK GALA gelden.
• Vrijval reserve NUTVW-sociaal van € 110.000. Het betreft niet benutte incidentele middelen omdat er regionale financiering is gevonden.
• Vrijval reserve NUTVW-sociaal van € 101.000. De ontvangen middelen uit de decembercirculaire 2022 voor leerlingenvervoer zijn hoger dan de daadwerkelijke kosten in 2023.
• Vrijval reserve NUTVW-sociaal van € 214.000. De ontvangen middelen uit de decembercirculaire 2022 voor meerkosten Oekraïne zijn hoger dan de daadwerkelijke kosten in 2023.
• Vrijval reserve NUTVW-sociaal van € 147.627. Betreft vrijval businesscase Naar Werk (verhoogde inzet uitstroom bevorderende maatregelen) omdat minder clienten vanuit TIEM hierop een beroep hebben gedaan.
• Vrijval reserve kapitaallasten van € 150.000. In de Berap is €150.000 toegekend voor het voorbereidingskrediet Stilohal. De gemaakte kosten worden geactiveerd tbv de toekomstige GREX. Hiermee kan de aangevraagde € 150.000 vrijvallen.

Voordelig saldo op overige baten en lasten (voordeel lasten van € 962.050)
Op de stelpost nog functioneel te ramen uitgaven/inkomsten staat een budget van ca € 1 miljoen dat bij de jaarrekening op programma 10 vrijvalt ten gunste van het jaarresultaat 2023. Tegenover een deel van de vrijval staan op andere programma’s reserveringen om de middelen vanaf 2024 in te zetten. De vrijval op programma 10 betreft voornamelijk de volgende posten:

• Flankerend beleid energiearmoede € 427.000 (reservering op doel 6.4.1)
• Maatschappelijke begeleiding € 126.000 (reservering op doel 2.2.1)
• Wet goed verhuurderschap € 95.000 (reservering op doel 4.1.1)
• Aanpak armoede en schulden € 341.000. Vanaf 2024 structureel budget ingezet.